Şah İsmayıl Xətainin 516 yaşlı fərmanının təqdimatı keçirildi

Şah İsmayıl Xətainin 516 yaşlı fərmanının təqdimatı keçirildi - FOTOLAR

19:30 - 15 Oktyabr 2024

Bu gün Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyində Səfəvilər dövlətinin banisi və ilk hökmdarı Şah İsmayıl Xətainin 1508-ci ilə aid fərmanının təqdimatı keçiriləcək.

Manset.az xəbər verir ki, Şah İsmayıl Xətainin sağlığında yazılan və müasir dövrümüzə qədər gəlib çatan 20 sənəddən biri olan bu unikal fərman İngiltərənin "Christies" hərracında alınıb, Milli Azərbaycan Tarixi Muzeyinə hədiyyə ediləcək.

Tədbirdə qeyd olunub ki, bu fərman milli-mədəni irsimizin qorunmasına mühüm töhfədir.

Sözügedən fərman Şah İsmayıl Xətai tərəfindən hicri-qəməri təqvimi ilə 914-cü ilin səfər ayının 25-də (miladi təqvimi ilə 4 iyul 1508-ci il) imzalanıb. Fərmana əsasən, Şah İsmayıl Xətai paytaxt Təbrizdəki Xan Əhməd bağını ögey qardaşı Seyid Süleyman Mirzəyə bağışlayıb.

Fərman 2024-cü ilin aprel ayında Azərbaycan vətəndaşı tərəfindən "Christie's" hərracında satın alınıb. Fərman əvvəlki sahibi tərəfindən 1983-cü ilde London Universitetinin Şərqşünaslıq və Afrikaşünaslıq Məktəbinin İranşünaslıq fakültesinin professoru Adrian Devid Hyu Bivardan satın alınıb. O, fars dilinde (fars xəttatlığına aid "qara şikəstə" adlı yazı üslubu əsasında) yazılıb.

Fərmana Şah İsmayıl Xətainin möhürü vurulub. Fərmanın mətnini təqdim edirik:

"O, Allahdır, ona həmd olsun! Rəhman və Rəhim olan Allahın adı ilə Ya Əli! Hökm yalnız Allaha məxsusdur! Əbül-Müzəffər İsmayıl Bahadur, Bizim Əmrimiz (sözümüz)! Qərar veririk ki, paytaxt Təbrizdə yerləşən Xan Əhməd bağı və əla seyid kimi şəxsiyyətin, xeyirli və sevimli qardaşın ixtiyarında olan bağlar Seyidlərin və dinin izzəti Seyid Süleyman Mirzənin və onun nümayəndələrinin (vukala) ixtiyarına keçməlidir. Oraya başqa heç kim daxil olmamalıdır. Burada yazılanlara əsasən Təbrizin divan işlərinin darğa, kələntər və mütəsəddiləri bunu həll olunmuş bir məsələ hesab etməlidirlər.

Bu baxımdan nə qədər ki, alicənab və ləyaqətli cümlətül-mülk, kəmalüd- dövlə vəl-iqbal Hüseyn bəy Lələ sahib çıxmayıb. Heç kim müdaxilə etməməlidir və hökmü dəyişdirməməlidir. Bunu öz öhdəlikləri hesab etməlidirlər. Bu, indi onların ixtiyarına keçməlidir. Axtarışlar aparılmamalıdır. Əlavə qeyd yoxdur. Səfər ayının 25-1, 914 (4 iyul 1508-ci il)"

Qeyd edək ki, fərmanda adı çəkilən qızılbaş sərkərdəsi Hüseyn bəy Lələ gənc qardaşlar İsmayılın və Süleyman Mirzənin Ağqoyunlu hakimiyyətinin təqiblərindən gizlənmələrinə kömək etməklə Qızılbaş hərəkatında mühüm rol oynayıb. Bu fərman Şah İsmayılın sağlığında yazılaraq müasir dövrümüzədək gəlib çatmış, tam, möhürlü və tuğralı olması ilə xüsusi əhəmiyyət daşıyır.