Xocalı soyqırımı - 30: Nələri etmişik və nələri etməliyik?

İyirminci  əsrin ən qanlı cinayətlərindən biri olan Xocalı soyqırımının törədilməsindən 30 il keçir. 

Bu qətliam təkcə  Azərbaycan xalqına qarşı deyil, bəşəriyyətə qarşı cinayət, insanlığa qarşı təhqir,  vəhşi vandalizm, kütləvi qırğın aktıdır. Xocalı soyqırımı həm də, erməni daşnak faşizminin mahiyyətidir, sübutudur, güzgüsüdür. Bu qətliamdan  30 il keçsə də, xalqımızın Xocalı yarasının qanı qurumayıb, ağrısı azalmayıb. 

Xocalı soyqırımı bir tərəfdən postsovet  Rusiyasının, əsasən, ermənilərdən təşkil edilmiş 366- cı motoatıcı alayının dəstəyi ilə erməni cəlladlarının  dinc,  əliyalın mülki əhaliyə qarşı milli və dini  mənsubiyyətinə görə törətdiyi qətliam idisə, digər tərəfdən Azərbaycan xalqının milli qürurunun təhqir və təhtid  edilməsi aktı idi. 

Xocalı soyqırımının ideoloqları və qəddar icraçıları  balayanların, köçəryanların, sərkisyanların, ohanyanların məqsədi  Qarabağın ən strateji yerlərindən biri olan Xocalını zəbt etməklə yanaşı, insan düşüncəsinə sığmayan vəhşi qətliam törətməklə azərbaycanlıların gözünü qorxutmaq, döyüş və müqavimət ruhunu sarsıtmaq, mübarizə əzmini qırmaq idi. 

Bu cəlladlardan biri,  Ermənistanın sabiq prezidenti Serj Sarkisyan Karneqi analitik agentliyinin əməkdaşı Tomas de Vaala verdiyi müsahibəsində əsil niyyətlərini belə etiraf etmişdir: “Xocalıya qədər azərbaycanlılar elə düşünürdülər ki, biz onlarla zarafat edirik. Onlara elə gəlirdi ki, ermənilər mülki əhaliyə əl qaldıra bilməzlər. Biz bu stereotipi qırmalı idik. Belə də oldu". 

Lakin bu vəhşilər anlamırdılar ki, əli haqqın ətəyində olan xalqın ruhuna qalıb gəlmək olmaz. 

Bu dünyada bir ilahi ədalət var və bu ədalət gec- tez zəfər çalacaqdır. 

İlahi ədalət isə Ümummilli lider Heydər Əliyevin şəxsində və fəaliyyətində bərqərar oldu.

Məhz Vətən sevgisi və Liderə inam xalqımızı yenidən səfərbər etdi.

Nə yaxşı ki,  təxribatlar, xəyanətlər, daxili çəkişmələr,  şaiyələr, xarici təzyiqlər,  soyqırımı millətin mübarizə əzmini qıra bilmədi, döyüş ruhunu sarsıda bilmədi, sabaha, qələbəyə inamını öldürə bilmədi.
       

Bu 30 ildə nələri edə bildik?

İlk öncə onu qeyd etmək istəyirəm ki, Xocalı soyqırımına düzgün siyasi- hüquqi qiymət verə bildik və bu cinayəti beynəlxalq ictimaiyyətin  diqqətinə çatdlra bildik.
"Bu soyqırımı, eyni zamanda, bütün bəşəriyyətə qarşı tarixi bir cinayətdir”— deyən Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə 1994-cü il fevralın 24-də Milli Məclis  Xocalı soyqırımına hüquqi siyasi qiymət verdi və “Xocalı Soyqırımı Günü haqqında” qərar qəbul etdi.

Xocalı soyqırımının faktlaşdırılması, sənədləşdirilməsi, elmi, publisistik, bədii, tədris nəşrlərində, ekran tərtibatında tanınma və tanıdılma predmetinə çevirmək istiqamıtində lazımi işlər görə bildik.
Cənab Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi dövründə dövlətimiz xarici siyasət sahəsində böyük diplomatik uğurlar əldə etdi, o cümlədən Xocalı soyqırımının dünyada tanınması istiqamətində davamlı səylər göstərildi.

Onu da qeyd etməliyik ki, Xocalı soyqırımının beynəlxalq aləmdə tanıdılması prosesində Heydər Əliyev Fondunun vitse-prezidenti Leyla Əliyevanın təşəbbüsü ilə 2008- ci ildən keçirilən “Xocalıya Ədalət” kampaniyası əvəzolunmaz əhəmiyyətə malikdir. 

Milli Məclis deputatlarının da yaxından iştirak etdiyi " Xocalıya ədalət" humanitar- siyasi missiyası qısa vaxt ərzində kifayət qədər beynəlxalq dəstək qazana bilmişdir. 
Görülən məqsədyönlü  diplomatik tədbirlər nəticəsində 

Xocalı soyqırımı dünyanın 17  ölkəsi, habelə, ABŞ- ın 30- a yaxın ştatı tərəfindən  tanınmış və bu qətliama beynəlxalq siyasi qiymət verilmişdir.
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 22 aprel 2010-cu il tarixli qərarında Xocalının azərbaycanlılardan ibarət mülki əhalisinin qırılmasını “müharibə cinayətləri və ya insanlığa qarşı cinayətlər kimi qiymətləndirilə bilən xüsusilə ağır əməllər” kimi müəyyən etmişdir.

Nələri etməliyik?

- Xocalı soyqırımının dünya ictimaiyyəti tərəfindən tanınması, ona hüquqi və siyasi qiymətin verilməsi istiqamətində təşəbbüsləri yorulmadan davam etdirməliyik;

- Soyqırım törədilməsinə görə məsuliyyət daşıyan şəxslərin tutulub  Azərbaycana gətirilməsi və ən sərt şəkildə cəzalandırılmasını təmin etməliyik.

- Ermənistan hökuməti tərəfindən Xocalı soyqırımına görə soyqırım qurbanlarının ailə üzvlərindən və azərbaycan dövlərindən rəsmi üzr istənilməsi, belə cinayətlərin  bir daha törədilməyəcəyinə təminatın verilməsi və vurulmuş ziyana (maddi və mənəvi) görə tam olaraq kompensasiyanın ödənilməsi tələb olunmalı və sülh müqaviləsinin şərtlərindən biri kimi nəzərdə tutulmalıdır.

- Xocalını işğaldan azad etmək, Xocalıya qayıtmaq, Xocalını yenidən bərpa edərək, muzey- xatirə komleksi qurulmuş bir şəhərə çevirmək ki, bütün dünya görk və ibrət alsın,  belə faciələrin baş verməməsi üçün sağlam qüvvələr səfərbər olunsun. 

Əminəm ki, biz bunları edəcəyik, birlikdə edəcəyik, yaxın zamanlarda edəcəyik. 

Necə ki, 44 günlük Vətən müharibəsində Qarabağın böyük hissəsində və Şərqi Zəngəzurda ədaləti bərpa etdik. Xocalıda da üçrəngli bayrağımızı dalğalandıracağıq, bax onda, Xocalının yarasına məlhəm qoyulacaq, şəhidlərimizin ruhu aram olacaq.

Dağlı xalqlarının belə bir duası var: "Allahım, mənim düşmənimi öz əcəli ilə öldürmə, imkan ver, öz qisasımı özüm alım. 

Təəssüf ki, Xocalı qatilləri bu işıqlı dünyada hələ də əl - qollarını sallayıb rahatca gəzirlər. 

Bu qisası özümüz almalıyıq, bu cəzanı özümüz verməliyik. Vaxt yetişib!!! 

Biz Xocalı cəlladlarının cəzasını elə verməliyik ki, Ermənistandakı revanşist qüvvələr birdəfəlik anlasınlar: Azərbaycan xalqı ilə zarafat etmək onların başları üçün deyil! 

Biz bunu  edəcəyik!

Mütləq edəcəyik!

Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə Azərbaycan xalqı və Ordusu növbəti yürüşünü Xocalıda edəcəkdir. Bu qaliblərin ədalət yürüşü olacaqdır! 

Bu Milli Birliyimizin və Vətən Sevgimizin növbəti təntənəsi olacaqdır!

Biz birlikdə güclüyük!

Milli Məclisin Sosial siyasət komitəsinin sədri 

Musa Quliyev