Müasir dünyada getdikcə daha çox insan üçün uşaq sahibi olmaq artıq "nə zaman" deyil, "ola bilərmi" sualına çevrilib.
Manset.az Qaynarinfo-ya istinadən xəbər verir ki, "Forbes" nəşri üçün köşə yazan Mark Treversin fikrincə, maliyyə vəziyyəti, karyera və yaşayış yerinin olmaması insanların ilk övladını dünyaya gətirməsini təxirə salmasının əsas səbəbləri kimi göstərilir.
Lakin "Frontiers in Psychology" jurnalında dərc olunan yeni bir araşdırma göstərir ki, burada daha dərin psixoloji motivlər də rol oynaya bilər.
Araşdırmaya əsasən, insanların valideynlikdən uzaq durmasının altı əsas səbəbi bunlardır:
1. "Hazır olmadığımı hiss edirəm"
Bu, emosional, zehni və ya praktik baxımdan baş verir. İnsanlar kifayət qədər yaxşı valideyn ola bilməyəcəyindən və ya nə edəcəklərini bilməyəcəklərindən qorxurlar. Bu hiss bəzən paraliz edən bir qorxuya çevrilə bilər.
Araşdırma müəlliflərinin fikrincə, bu tərəddüd, "pis" valideyn olmaqdan qorxmaqla əlaqədardır - yəni başqasına qayğı göstərmək, onu qorumaq və tərbiyə etmək üçün lazım olanlara sahib olmamaq hissi.
Sosial media, uşaq tərbiyəsi ilə bağlı kitablar və "yaxşı niyyətli" məsləhətlər bu gözləntiləri hər gün artırır. Zamanla insanlar inanmağa başlayır ki, yaxşı valideynlər həmişə səbirli, fədakar, emosional sabit, maliyyə cəhətdən təminatlı olmalı və uşaqlarını hər zaman birinci yerə qoymalıdır. Bu isə çox yüksək tələblərdir və bir çox insan üçün bu tələblərə cavab verə bilməmək qorxusu təxirə salma üçün kifayət edir. Bu isə belə bir sualı doğurur: "Əgər indi hazır deyiləmsə, heç vaxt hazır olacağammı?"
2. "Hələ həyata keçirməli olduğum çox şey var"
Bəzi insanlar üçün valideynlikdən imtina azadlıqla bağlıdır. Bu, xüsusilə öz arzularını və məqsədlərini həyata keçirmək istəyən və ya sadəcə öz həyatından zövq almaq istəyən gənclərə aiddir.
"Bəzi insanlar üçün həyatdakı prioritet məqsədlərə çatmaqdır və uşaq sahibi olmaq bu məqsədlərə ciddi maneədir", deyə tədqiqatçılar izah edirlər.
Bəziləri bunu eqoist yanaşma kimi görsə də, əksər insanlar valideyn olmağa qədər özlərinə kifayət qədər vaxt ayırmaq istədiklərini bildirirlər. Amma bu hissin heç vaxt yaranmaya biləcəyi riski də var.
3. "Bu, çox çətin səslənir"
Hətta uşaq istəsəniz belə, valideynliyin real çətinliklərini nəzərə almamaq olmur: yuxusuz gecələr, maliyyə çətinlikləri, emosional yorğunluq və gündəlik həyatın tamamilə dəyişməsi. Bəzi insanlar üçün bu, böyük yük kimi görünür.
"Bəzi hallarda valideynlik çətinliklər və qurbanlarla əlaqələndirilir. Bu isə uşağı sevməkdə şübhə deyil, sadəcə bu sevginin insana nəyə başa gələ biləcəyinin göstəricisidir", deyə araşdırmada qeyd olunur.
Şəxsi vaxtın azalacağı, emosional ehtiyatların tükənəcəyi və öz ehtiyaclarını təmin etmək imkanlarının azalacağı düşüncələri, xüsusilə artıq stress və ya psixoloji problemlər yaşayan insanlar üçün əsaslı və təbii narahatlıqdır. Valideynliyin ağır yükünə təkbaşına dözmək qorxusu da insanları uzaqlaşdırır.
4. "Bəs hər şey dəyişsə necə?"
Burada daha ekzistensial bir qorxu ortaya çıxır: dəyişiklik qorxusu. İnsanlar düşünür: "Bəlkə mən öz şəxsiyyətimi itirərəm?", "Bəlkə münasibətlərim dəyişər?", "Bəlkə həyatım üzərində nəzarəti itirərəm?"
Valideynlik həyatın bütün aspektlərini – münasibətləri, bədəni, şəxsiyyəti – dəyişdirir. Sabitlik, nəzarət və rutini yüksək qiymətləndirən insanlar üçün bu dəyişikliklər çox narahatedici görünə bilər.
"Uşağın tərbiyəsinə sərf olunan vaxt və öhdəliklər mövcud həyat tərzi ilə ziddiyyət təşkil edir. Bu, həmçinin cütlüklərin münasibətlərində və qadın bədənində də dəyişikliklərə səbəb olur", deyə tədqiqatçılar bildirirlər.
5. "Maliyyə cəhətdən kifayət qədər sabit deyiləm"
Bu mövzuya pul məsələsini daxil etmədən toxunmaq mümkün deyil. Hətta uşaq istəməyə baxmayaraq, bir çox insan onların xərclərini ödəyə bilməyəcəyini düşünür. Mənzil, səhiyyə, təhsil və gündəlik qayğı xərcləri durmadan artır. Gəlirini güclə idarə edən biri üçün ailəyə yeni üzv əlavə etmək qorxulu görünə bilər.
"Uşaq böyütməyin dəyəri potensial valideynlərin maliyyə imkanlarını üstələyə bilər", deyə araşdırmada qeyd olunur.
Bu, eqoistlik deyil, real və əsaslı narahatlıqdır. İnsanlar düşünür: "Bəs onların ehtiyaclarını ödəyə bilməsəm necə olacaq? Onlar mənim maliyyə cəhətdən hazırlıqsız olmağıma görə əziyyət çəksələr?"
Xüsusilə yoxsulluq şəraitində böyümüş insanlar üçün bu qorxu daha da güclü olur.
6. "Bu dünyaya ümumiyyətlə uşaq gətirməyə dəyərmi?"
Getdikcə daha çox insan bu sualı verir. İqlim dəyişikliyi, müharibələr, siyasi qütbləşmə və iqtisadi qeyri-sabitlik – gələcəyin bu qədər qeyri-müəyyən olduğu bir vaxtda uşaq sahibi olmağın nə dərəcədə etik olub-olmaması sual altındadır.
Hətta uşaq sahibi olmaq arzusu olanlar belə düşünür: bu uşağın belə bir dünyada yaşaması ədalətlidirmi?
